Hoe worden munten gemaakt?

Het vervaardigen van munten is een kunst en wetenschap die door de eeuwen heen geëvolueerd is tot een complex proces dat traditionele ambacht combineert met moderne technologie. In deze gids nemen we u mee op een gedetailleerde reis door het muntproductieproces, van het eerste ontwerp tot aan de uiteindelijke distributie.

We zullen elke stap die nodig is om een munt te maken belichten, waarbij we inzicht bieden in de technische en artistieke expertise die nodig is om geldstukken te creëren die niet alleen economische waarde dragen, maar ook esthetische en historische waarde hebben zoals je vaak ziet met zilveren munten & gouden munten.

Stap 1: Munt ontwerpen

Het proces van munten maken begint met een gedetailleerd ontwerp. Een kunstenaar of muntontwerper schetst eerst met potlood op papier of tegenwoordig ook digitaal op een computer. Dit artistieke proces vereist niet alleen teken vaardigheden, maar ook diepgaand onderzoek naar het thema van de munt om zo een ontwerp te creëren dat rijk is aan symboliek en visuele referenties.

Het ontwerp moet niet alleen esthetisch aantrekkelijk zijn, maar ook technisch uitvoerbaar binnen de beperkingen van het slaan van munten. Elk detail, van de plaatsing en diepte van het reliëf tot de integratie van beveiligingskenmerken, wordt nauwkeurig gepland om te zorgen dat het ontwerp geschikt is voor productie.

Stap 2: Gipsmodel maken

Na het afronden van het ontwerp wordt het ontwerp vertaald naar een groter gipsmodel, vaak op een schaal van vijfmaal de uiteindelijke grootte van de munt. Dit stelt de ontwerper in staat om het ontwerp tot in de kleinste details te verfijnen.

De overzetting van het ontwerp op gips geeft de graveur de mogelijkheid om een driedimensionaal model te creëren. Met behulp van klein gereedschap werkt de graveur als een beeldhouwer aan het gipsmodel, waarbij geleidelijk het gewenste reliëf en de fijne details van het ontwerp tot leven komen.

Dit stadium is cruciaal voor het vaststellen van de uiteindelijke esthetische uitstraling van de munt en biedt ook ruimte om eventuele kleine correcties aan te brengen voordat het model verdergaat in het productieproces.

Stap 3: Gieten en reduceren

Na het voltooien van het gipsmodel, wordt er een rubberen afdruk van gemaakt, die vervolgens wordt gebruikt om een epoxyhars model te vervaardigen. Dit model is essentieel voor het creëren van een stalen mal met een naar binnen liggend ontwerp, dat dient als basis voor het volgende stadium.

Een speciale machine, die bekendstaat als een reduceermachine, wordt gebruikt om dit ontwerp te verkleinen naar de uiteindelijke grootte van de munt, en graveert het op een cilinder van zacht staal.

Dit proces zet de driedimensionale details van het gipsmodel om in een stalen ponsoen, wat een gedetailleerde en precieze reproductie van het originele ontwerp mogelijk maakt. Het stalen ponsoen is de basis voor de uiteindelijke productie stempels die gebruikt zullen worden bij het slaan van de munten.

Stap 4: Stempel productie

De productie stempels, ook wel matrijzen genoemd, worden afgeleid van het stalen ponsoen. Het ponsoen wordt gebruikt om met een hydraulische pers het ontwerp in een cilindervormig stuk zacht metaal te persen. Dit proces, ook wel bekend als hobben, creëert de werkstempels die uiteindelijk worden gebruikt om de munten te slaan.

Om ervoor te zorgen dat de stempels voldoende hard en duurzaam zijn, worden ze in een speciale ruimte verhit tot ongeveer 800 à 900 °C en vervolgens snel afgekoeld, een proces dat bekend staat als harden.

Daarna worden de stempels hard verchroomd om een slijtvaste en sterke oppervlakte te verkrijgen. Deze stempels worden vervolgens naar de muntfabriek gestuurd, waar ze ingezet zullen worden om de metalen blanks om te vormen tot afgewerkte munten.

Stap 5: Blanks voorbereiden

De voorbereiding van de blanks (onbewerkte muntplaatjes) is een cruciale stap in het muntproductieproces. Grote metalen platen worden aangeleverd en door een machine op de juiste diameter gesneden en uitgestanst om de blanks te vormen.

Deze blanks zijn echter nog niet klaar voor het slaan. Eerst worden ze geblancheerd om ze te ontharden, wat ervoor zorgt dat het reliëf straks bij het slaan goed kan worden overgebracht.

Vervolgens worden de blanks gewassen en gepolijst om ze te ontdoen van vuil en om een juiste glans te krijgen. Dit polijstproces draagt ook bij aan de algehele kwaliteit en uitstraling van de uiteindelijke munten.

Stap 6: Slaan van de munten

Het slaan van de munten is het moment waarop de blanks transformeren in volwaardige munten. De voorbereide blanks worden in een muntpers geplaatst waar ze tussen twee stempels worden gepositioneerd. Onder immense druk, die kan oplopen tot honderden tonnen per vierkante centimeter, worden de ontwerpen van de stempels in het metaal van de blanks geperst.

Het proces van het slaan verschilt afhankelijk van de gewenste kwaliteit van de munten. Voor munten van de hoogste kwaliteit, zoals proof-munten, worden de blanks met de hand in de pers gelegd en één voor één geslagen.

Voor massaproductie worden de blanks volledig machinaal verwerkt, wat resulteert in een lagere kwaliteit maar een hogere productie-efficiëntie. Het aantal slagen en de druk die wordt toegepast, variëren afhankelijk van het type metaal en het beoogde effect van het reliëf.

Stap 7: Inspectie en distributie

Na het slaan van de munten volgt een grondige inspectie om de kwaliteit en nauwkeurigheid van elk exemplaar te waarborgen. Tijdens deze inspectie worden de munten gecontroleerd op eventuele onvolkomenheden zoals scheuren, vervormingen of onvolledige slagen.

Dit proces kan zowel handmatig als machinaal gebeuren, afhankelijk van de vereiste precisie en de oplage van de productie. Munten die aan alle kwaliteitsnormen voldoen, worden vervolgens verpakt voor distributie.

De distributie van de munten verschilt per type munt. Circulatie munten worden naar banken en financiële instellingen gestuurd om in omloop te worden gebracht. Verzamelaarsmunten of speciale uitgiftes worden vaak via gespecialiseerde dealers, online platforms of direct aan verzamelaars verkocht.

Door het gehele productieproces, van ontwerp tot distributie, worden moderne technologieën gecombineerd met eeuwenoude ambachten om munten te creëren die niet alleen functioneel zijn, maar ook esthetische en historische waarde bezitten.